ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ
Μάθημα 1ο: Από τον A. Einstein
Κατάσταση ροής (flow)
Ο όρος "flow" (ροή) επινοήθηκε από τον ψυχολόγο Mihaly Csikszentmihalyi από το πανεπιστήμιο του Chicago. Αναφέρεται σε μια κατάσταση δημιουργικής σκέψης, η οποία κάνει το άτομο να είναι ιδιαίτερα παραγωγικό στην εργασία του.
Όλοι μας έχουμε βιώσει στιγμές υψηλής παραγωγικότητας, στις οποίες κατορθώσαμε να παραγάγουμε έργο υψηλής ποιότητας σε κάποιον τομέα. Ίσως να ήταν κάποια μικρή περίοδος στην οποία νιώσαμε ότι μπορούμε να παράγουμε ακατάπαυστα. Νιώσαμε ότι ήμαστε απόλυτα συγκεντρωμένοι σε αυτό που κάναμε και τίποτα δεν μπορούσε να διασπάσει την προσοχή μας. Ο όρος flow αναφέρεται σε ανάλογες στιγμές έντονης παραγωγικότητας, δημιουργικής σκέψης και συγκέντρωσης.
Ένας ζωγράφος που μπορεί να ζωγραφίζει για ώρες, απόλυτα συγκεντρωμένος και με ενθουσιώδη διάθεση για το έργο του, βρίσκεται στην κατάσταση της ροής. Κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του, σκέφτεται μόνο θετικά για τον πίνακα που ζωγραφίζει και είναι απορροφημένος στη δουλειά του, ώστε να αγνοεί οτιδήποτε συμβαίνει γύρω του.Όταν τελειώνει την εργασία του δεν έχει συνειδητοποιήσει πόση ώρα πέρασε, και ότι το έργο του έχει περατωθεί χωρίς κόπο.
Μία ανάλογη περιγραφή μπορεί να ισχύει και για έναν αθλητή που καταρρίπτει ένα παγκόσμιο ρεκόρ στο στίβο. Η συγκέντρωση του κατά τη διάρκεια της προσπάθειας του είναι τέτοια, που του επιτρέπει να διοχετεύσει όλες τις θετικές του σκέψεις και όλη την ενέργεια στην προσπάθεια του.
Ο στόχος που έχει θέσει φαντάζει εύκολα πραγματοποιήσιμος και η προσπάθεια του λαμβάνει χώρα χωρίς να πιέζεται, χωρίς κόπο. Ίσως, η κατάρριψη ενός ρεκόρ, για τον αθλητή, την ώρα που το καταρρίπτει να φαίνεται το πιο φυσιολογικό πράγμα στον κόσμο.
Ένας μαθητής που μελετά για τις Πανελλήνιες εξετάσεις μπορεί να εισέλθει στην κατάσταση ροής και να μελετήσει χωρίς κόπο. Υπάρχουν μερικές στιγμές για το μαθητή που τα πάντα φαίνονται εύκολα και διαβάζει με μεγάλη άνεση και τα πιο δύσκολα κεφάλαια.
Ο χρόνος φαίνεται να σταματά, καθώς ο μαθητής απόλυτα συγκεντρωμένος σ' αυτό που κάνει, αγνοεί τα εξωτερικά ερεθίσματα. Η παραγωγικότητα του φτάνει στα ύψη, ενώ η μελέτη του συνοδεύεται από θετικά συναισθήματα.
Η σκέψη του φαίνεται παραγωγική, δημιουργική και απόλυτα συγκεντρωμένη. Ο συγγραφέας ενός καλογραμμένου βιβλίου έχει βρεθεί κατά τη συγγραφή του σε κατάσταση ροής, ή ξεκίνησε τη συγγραφή του όταν πέτυχε κατάσταση ροής, οπότε η σκέψη του άκρως παραγωγική και οι λογισμοί του απόλυτα θετικοί και μόνο το έντονο αίσθημα πείνας, δίψας, νύστας, μετά από πολύ χρόνο μπορούσε να σταματήσει τον χρόνο δουλειάς και σε καμία περίπτωση η κούραση.
Στην κατάσταση ροής, το άτομο διαθέτει μια εξαιρετική οξύτητα, διαύγεια και δημιουργικότητα στη σκέψη του. Αυτό ανεβάζει την απόδοση του ατόμου αλλά παράλληλα κάνει τη διαδικασία να φαίνεται ευκολότερη από ποτέ. Αυτό είναι το οξύμωρο που χαρακτηρίζει τη νοητική κατάσταση της ροής: Μεγάλες επιδόσεις χωρίς την υποκειμενική αίσθηση του κόπου. Το άτομο νιώθει ότι προσπάθησε δημιουργικά για το καλύτερο.
Γι' αυτό πρέπει εμείς οι εκπαιδευτικοί να παροτρύνουμε τους μαθητές μας να δημιουργούν συνθήκες γέννεσης κατάστασης ροής, όταν πρόκειται να μελετήσουν προκειμένου να πετύχουν τα βέλτιστα αποτελέσματα.
Κάθε φορά που συζητώ το θέμα με τους μαθητές μου, πριν τελειώσω σχεδόν όλοι ανυπομονούν να με ρωτήσουν: «Πως θα πετύχουμε την κατάσταση ροής». Η απάντηση είναι επίδραση του περιβάλλοντος που ζείτε α) οικογενειακό, β) σχολικό, γ) εξωσχολικό. Στο τελευταίο περιλαμβάνονται εκτός από τις παρέες του παιδιού και οι ιδιωτικοί δάσκαλοι από τους οποίους δέχεται εξωσχολική ενισχυτική εκπαίδευση.
του Αθανασίου Λιπορδέζη